De Nederlandse familie Van Eelen heeft voor zover bekend niets uitstaande met de Brabantse en Limburgse families Elen en Eelen, met of zonder Van. Deze familie is afkomstig uit Zwolle en omgeving (provincies Overijssel en Gelderland) en ontleent zijn naam waarschijnlijk aan het gehucht Elen of Eelen, nu een buurtschap van de gemeente Hellendoorn, gelegen bij de ernaar vernoemde Elerberg, een 40 meter hoge heuvel in het verder vlakke landschap.

De Antwerpse koopmansfamilie Van Eelen, aldaar gedocumenteerd van 1574 tot 1714, behoorde tot de gegoede burgerij. Op 2 maart 1681 ontving  jonker Jan van Eelen (c. 1656-1695), heer van Merchtem en Westhoven, een adelsverklaring (‘patente van nobiliteringe’), die op 22 april 1682 door de Spaanse koning Karel II werd bevestigd. Hij was in 1655 met dispensatie van de Paus gehuwd met zijn nicht Anna van Eelen. Hij beschikte over ‘eene attesta­tie van Roy d’Armes Lannay 1 Sept. 1671 dat de familie de Eertwegh dite Van Eelen is voortkomende van Maeseijck en is eene oude edele familie’.[1] Deze Antwerpse familie ontleende haar naam waarschijnlijk aan het plaatsje Eelen onder Maaseik, maar heette kennelijk van oorsprong Van Eert­wegh. In zowel hun familiewapen[2] als dat van de familie Van Eertwegh komt onder andere het patriarchale kruis voor, dat ook als zelfstandig wapen in het Armorial Géné­ral van J.B. Rietstap is opgenomen op de namen Van Ele en Van Eelen. Bij het familiewapen Van Eertwegh behoorde tevens de toepasselijke wapenspreuk Ubique Cruces (‘Over­al kruisen’). Met de zoon van Jan en Anna van Eelen, jonker Jan van Eelen, is deze familie in 1714 in de mannelijke lijn uitgestorven.

 

Voetnoten:

[1]  Stadsarchief Antwerpen, genealogische nota’s van L. Bisschops (Pk 3257, nr. 199B, p. 28). Bisschops noemt als bron een inventaris van de papieren in de nalatenschap van Jhr. Jan van Eelen (overleden te Brussel op 28 april 1714), beschreven door notaris A. van Riethoven te Brussel op 10 juni 1714 (zich bevindende in de minuten van notaris Ockers 1730, einde), no. 75.

[2]  Beschreven in G. Dansaert, Nouveau Armorial Belge ancien et moderne, Bruxelles 1949, p. 208 s.v. Eelen (van). Afgebeeld in Graf- en Gedenkschriften. Antwerpen parochie­kerken II, p. 100 (zerksteen Jhr. Jan van Eelen uit 1695 in de St. Jacobskerk).