De meest verspreide en talrijke familie Eelen/Elen stamt, voor zover te achterhalen uit de archivalia, uit de omgeving van Brecht en Rijkevorsel. Omdat weinig of geen van de vroege naamdragers hoger op de maatschappelijke ladder zijn opgeklommen of anderszins naam hebben gemaakt, grote bezittingen hadden of met justitie in aanraking zijn gekomen, zijn wij voor het genealogisch onderzoek grotendeels aangewezen op de doop-, trouw- en begraafregisters van de parochiekerken. Met name die van Rijkevorsel zijn van belang, want daarin komen vanaf 1661 veel naamdragers voor.

De eerste vermelding is de doop op 22 januari 1661 van Helena, dochter van Henricus Eelens en Elisabeth Hermans Lievens [afb.]. De ouders waren getrouwd in Rijkevorsel op 6 april 1660, maar hij als Henricus Daniels. Met datzelfde patroniem zijn de drie volgende kinderen bij hun doop ingeschreven (als ‘filius Henrici Danielis’): Hermanus (1663), Daniel (1666) en Adrianus (1669), terwijl zij later alle drie in aktes met de familienaam Eelen vermeld staan, evenals hun talrijke nageslacht. Dus Hermanus bezigde hetzelfde patroniem Daniels als zijn vader Henricus, die waarschijnlijk ook daarmee gedoopt is, maar waar? Onder ‘Daniels’ is hij in de Rijkevorselse aktes niet te vinden.

Het patroniem Daniels komt in de zeventiende eeuw vaak voor in de doopregisters van de Noorderkempen. Daarom is gezocht naar een naamdrager in een van de naburige dorpen, geboren rond 1635 (mannen mochten pas trouwen op hun 25ste en deden dat meestal ook direct). Een goede kandidaat werd aanvankelijk gevonden in Sint-Job-in-’t-Goor, gedoopt op 4 maart 1635, zoon van Joannes Daniels (die weer zoon was van Willem Daniels) en Maria Peters. Deze Henricus Daniels kan echter ook een van de twee kleine kinderen (niet met naam vermelde zoons) van Joannes Daniels zijn die op 20 nov. 1636 en in augustus 1637 in Sint-Job overleden zijn. De familienaam Eelen(s) werd in Sint-Job ook niet gevoerd, de naam komt er zelfs helemaal niet voor in de zeventiende eeuw. De vernoeming van de kinderen van de Rijkevorselse Henricus Daniels is eveneens een probleem. Bij de Sint-Jobse Daniels en schoonfamilies komt de voornaam Helena niet voor. Henricus’ zoons Hermanus en Adrianus zijn vernoemd naar de ouders van hun moeder Elisabeth Hermans Lievens, zoon Daniel waarschijnlijk naar zijn vader of broer. Geen van hen is vernoemd naar de Daniels in Sint-Job (Joannes, Willem). De Sint-Jobse kandidaat valt dus af.

Dan valt het oog op het dichter bij Rijkevorsel gelegen Brecht. Henricus Daniels is vermoedelijk daar geboren (of in het daartoe behorende Sint-Lenaarts) eind 1636 of in 1637 als zoon van Adrianus Petri Daniels (ca. 1605-1662) en zijn rond 1638 overleden eerste vrouw Helena Adriaensse Michielssen (gehuwd Brecht 14 mei 1630). Dit zou de vernoemingen van Henricus Daniels’ kinderen, met name de oudste, zijn dochter Helena, verklaren. Een geboorteakte ontbreekt echter, waarschijnlijk door een hiaat in de Brechtse kerkregisters (geen dopen van september 1636 tot en met december 1638 ) vanwege de Retorsietijd. Ook in Brecht komen geen naamdragers Eelen of Eelens voor in de registers, wel veel Daniels (Daneels), waarvan een andere Henricus Daniels, die er in 1598 trouwde, afkomstig was uit Oirschot (‘oorschotanus’) en diens vermoedelijke broer Petrus Daniels (vader van voornoemde Adrianus en zijn jongere broer Daniel, geb. 1607) dus ook. Kennelijk is in Brecht de familienaam Eelen of Eelens enkele generaties in onbruik geraakt en pas rond 1650, toen het gebruik van familienamen in plaats van patroniemen in aktes meer in gebruik raakte, weer afgestoft. Onze Henricus Daniels (Eelens) is voor zijn huwelijk een paar kilometer oostelijk gemigreerd naar Rijkevorsel. Hij overleed al vroeg, in 1670, een jonge weduwe met vier kleine kinderen (Eelen) achterlatend. Zijn achterkleinzoon Jacobus Eelen (1734-1796) zou zich meer dan een eeuw later weer in Brecht (Sint-Lenaerts) vestigen, de springplank naar Holland voor diens jongste zoon Daniel Eelen (1785-1812). Brecht was echter niet de plaats van oorsprong van de familie. Deze waren waarschijnlijk tijdens de tachtigjarige oorlog, toen de Kempen de bakermat vormden van de strijd tussen de Spanjaarden en de Republiek met eindeloze plunderingen en verwoestingen door beide partijen, vanuit de De Baronie (Breda, Tilburg) en de Meierij (Oirschot, Den Bosch, Helmond) zuidwestelijk richting Antwerpen getrokken, katholiek gebied.

Voor de mogelijk gerelateerde familie Eelens in het nabijgelegen Vlimmeren, zie de betreffende pagina.

 

A.J. Elen
17 maart 2019, laatst bijgesteld 23 december 2022

bronvermelding: bij gebruik van gegevens van deze webpagina graag verwijzen naar: www.elen.nl